'زید بن صوحان عبدی' از بزرگان قبیله 'عبدالقیس' و از تبار 'ربیعه' بود. او در سال‌های ظهور اسلام در بلاد عمان در ساحل خلیج فارس دیده به جهان گشود. پدر وی، 'صوحان' از بزرگان قبیله بود كه همه مردم وی را به دیده احترام می نگریستند.

زید به همراه گروهی از مردان خود در سال نهم هجرت به مدینه آمد و پس از دیدار رسول خدا (ص)، اسلام آورد. در همان سال، پیامبر خدا جانبازی و مقام والای وی را پیشگویی كرده و فرمودند: زید یك دست خود را در راه خدا فدا خواهد كرد و آن دستش زودتر از خودش به بهشت خواهد رفت. سپس خود او نیز به دستش ملحق خواهد شد.

نقل است كه دست او در نبرد 'نهاوند' یا 'قادسیه' قطع شد. زید پس از رحلت رسول خدا (ص) نیز از بزرگان شیعه و از پیروان راستین امیرالمومنین(ع) و از زمره معترضان به عثمان بود. از این جهت عثمان وی را به شام تبعید كرد.

زید در جنگ جمل در سپاه حضرت علی(ع) فرماندهی و پرچمداری جنگجویان قبیله ربیعه را بر عهده داشت و سرانجام در همین نبرد به شهادت رسید. در هنگام شهادتش، امیرالمومنین (ع) به بالین وی آمد و او را ستود. او نیز ضمن ستایش از مولای خود گفت: من از روی بصیرت و آگاهی و بر اساس حدیث غدیر 'من كنت مولاه فعلی مولاه' به شما ایمان آورده‌ام.

یكی از آثار به یاد ماندنی و ارزشمند زید، محراب و مسجدی قدیمی و كوچك در جنوب غربی مسجد سهله (مسجد بنی ظفر) است كه در كوفه قرار دارد كه بر اساس برخی روایات، دعا در این مسجد مورد اجابت قرار می گیرد و اعمالی نیز برای این مسجد نقل شد است.

جنگ جمل در دهم جمادی الاولی سال 36 هجری از آنجا شروع شد كه پس از بیعت مردم با امیرالمومنین(ع)، 'طلحه' و 'زبیر' به بهانه عمره از مدینه خارج شدند و به 'عایشه' پیوستند.

'عبدالله بن عامر' كه قبلا عامل عثمان در بصره بود و از طرف حضرت علی(ع) عزل شده بود، به مكه آمد و شتري كه 200 دینار خریده بود، براي عایشه آورد و به طرف بصره حركت كردند تا به این شهر رسیدند. پس از ورود، به خانه 'عثمان بن حنیف' كارگزار امیرالمومنین(ع) هجوم برده و او را اسیر كردند و بسیار كتك زدند.

حضرت علی(ع) براي مقابله با آنها به طرف بصره حركت فرمودند. در این جنگ امام حسن و امام حسین (علیهماالسلام)، 'محمد حنفیه'، 'عبدالله بن جعفر'، فرزندان عقیل و عده اي از جوانان بني هاشم همراه با 'عمار یاسر'، 'ابوایوب انصاري' و عده اي از مهاجر و انصار بودند.

در این جنگ 80 نفر از اصحاب بدر، 250 نفر از كساني كه با پیامبر(ص) در بیعت شجره شركت كرده بودند و 1500 نفر از دیگر صحابه رسول خدا(ص) شركت كردند.

حضرت علی(ع) یكی از یاران خود به نام 'مسلم مجاشعي' را همراه با قرآني فرستادند كه بصریان را به حكم قرآن بخواند ولي آنها مسلم را هدف تیر قرار داده و او را به شهادت رساندند. بعد از موعظه هاي عمار و فرمایشات امیرالمومنین(ع) در دهم جمادي الاولي جنگ جمل آغاز شد و امیرالمومنین(ع) به مقابله با سپا جمل پرداخت.

در این جنگ از 20 هزار مرد جنگي كه با سپاه جمل جنگیدند، پنج هزار نفر و به قولی دیگر یكهزار و 70 نفر به شهادت رسیدند كه یكی از آنان زید بن صوحان بود و از سپاهیان جمل نیز كه 30 هزار نفر بودند، در حدود 13 هزار نفر كشته شدند.

فراهنگ ** 1003 **